سمیت تنفسی اسانس اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill) و آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss) بر حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات، Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• زهرا گلستانی کلات
• غلامحسین مروج
• مجید عزیزی
• سعید هاتفی

دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/jpp.v25i3.10570

چکیده

چکیده
سوسک چهار نقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus یکی از آفات کلیدی حبوبات در انبار است که به حبوبات مختلف مانند لوبیا چشم بلبلی، نخود، عدس، ماش و باقلا خسارت وارد می کند. جهت کنترل جمعیت این آفت، در چند دهه اخیر حشره کشهای سازگار با محیط زیست بویژه ترکیبات با منشا گیاهی بسیار مورد توجه محققین قرار گرفته است. هدف از این تحقیق، بررسی میزان سمیت تنفسی اسانس گیاهان آویشن-شیرازی (Zataria multiflora) و اسطوخودوس (Lavandula angustifolia) بر سوسک چهار نقطه ای حبوبات است. اسانس آویشن شیرازی و اسطوخودوس توسط دستگاه کلونجر استخراج شد. آزمایشات زیست سنجی اسانس ها بر حشرات کامل 1 تا 2 روزه نر و ماده سوسک چهار نقطه ای حبوبات در شرایط دمایی °C 1±29، رطوبت نسبی 5±60% و تاریکی در ظروف شیشه ای درپوش دار به حجم 27 میلی لیتر انجام شد. با تعیین شاخص‌های LC50، LC90 و معادلات پروبیت مرگ و میر-غلظت توسط نرم افزار POLO - PC، سمیت تنفسی اسانس ها مقایسه و ارزیابی شد. سمیت تنفسی اسانس ها با غلظت اسانس و مدت زمان اسانس دهی همبستگی مثبت و معنی دار داشت (Pvalue< 0.05). حشرات نر در مقایسه با افراد ماده نسبت به اسانس ها حساسیت بیشتری داشتند. حشرات نر و ماده به اسانس آویشن شیرازی در مقایسه با اسانس اسطوخودوس حدود 10-9 برابر مقاوم تر بودند. مقادیرLC50 برای اسانس آویشن شیرازی معادل 329 وµl.L-1 562 و برای اسانس اسطوخودوس معادل 34 و µl.L-1 54 به ترتیب علیه افراد نر و ماده محاسبه گردید. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس دو گیاه مورد بررسی اثرات حشره کشی مناسبی بر سوسک چهار نقطه ای حبوبات داشتند، لذا تحقیقات بیشتر به منظور کاربرد آنها علیه این آفت جهت حفاظت محصولات انباری توصیه می شود.

واژه های کلیدی: اسانس گیاهی، سمیت تنفسی، آویشن شیرازی، اسطوخودوس، آفات انباری، لوبیا چشم بلبلی

20.1001.1.20084749.1390.25.3.8.7

---