تأثیر نیتروژن بر شاخص های رقابت و تحمل پنچ رقم گندم به رقابت علف های هرز

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• حمیدرضا محمددوست چمن آباد
• خاطره همتی
• مرتضی برمکی

دانشگاه محقق اردبیلی

10.22067/jpp.v29i1.31329

چکیده

اصلاح و کشت ارقام با توانایی رقابت بالا نقش مهمی در مدیریت غیرشیمیایی علف های هرز دارد. این آزمایش به منظور مطالعه تأثیر نیتروژن بر شاخص های تحمل و رقابت پنج رقم گندم با علف های هرز در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390-1389 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش سه سطح نیتروژن (0، 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و پنج رقم گندم (کاسکوژن، سای سون، گاسپارد، آذر2 و MV17) بودند که در شرایط تداخل و عدم تداخل علف های هرز رشد می کردند. نتایج آزمایش نشان داد که ارقام و نیتروژن تأثیر معنی داری بر شاخص تحمل اختلاف عملکرد (TOL) داشت. کم‌ترین شاخص TOL در رقم MV17 مشاهده شد. کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار شاخص TOL را نزدیک به 2 برابر افزایش داد. نتایج نشان داد که سه شاخص تحمل تداخل علف هرز (WITI)، میانگین عملکرد (MP) و هارمونیک (HARM) روند یکسانی داشتند و در سه رقم گاسپارد، سایسون و کاسکوژن با افزایش مقدار نیتروژن مقدار آن‌ها افزایش یافت. برعکس، در رقم MV17 با افزایش مقدار نیتروژن این شاخص ها کاهش یافت. نتایج نشان داد که شاخص رقابت (CI) تفاوت زیادی با شاخص های تحمل داشت. در رقم آذر2 با افزایش نیتروژن به خاک شاخص رقابت از 5/2 به 5/0 کاهش یافت. یافته های این آزمایش نشان می دهد که توانایی تحمل و رقابت ارقام گندم به حضور علف های هرز متفاوت است و می‌توان از این تفاوت ها در مدیریت تلفیقی علف های هرز در کشاورزی پایدار استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

• ارقام گندم
• شاخص های رقابت و تحمل
• کشاورزی پایدار
• مدیریت تلفیقی علف های هرز

20.1001.1.20084749.1394.29.1.11.4

---

عنوان مقاله [English]

Effect of Nitrogen on Weed Tolerance and Competition indices of Five Wheat Cultivars to Weeds competition

نویسندگان [English]

• H. R. Mohammaddoust Chamanad
• Kh. Hemati
• M. Barmaki

University of Mohaghegh Ardabili

چکیده [English]

Breeding and cropping cultivars with high weed competitiveness have played an important role in the non-chemical weed management. This experiment was carried out in order to study the effect of nitrogen on weed tolerance and competition indices of five wheat cultivars at the research field of agricultural faculty, University of Mohaghegh Ardabili, during 2010-2011 growing season. Experimental factors were three nitrogen rates (0, 75 and 150 kg ha-1) and five wheat cultivars (Kasgozhen, Sieson, Gaspard, Azar2 and MV-17) which grown under weedy and weed free conditions. Results showed that cultivar and nitrogen had a significant effect on stress tolerance index (TOL index). The lowest TOL was observed in MV-17 cultivar. Application of 150 kg N ha-1 increased TOL index nearly two times. Results also showed that three tolerance indices Weed interference tolerance index (WITI), mean productivity (MP) and Harmonic (HARM) had a same trend and these indices increased by increasing nitrogen rate in Kasgozhen, Sieson and Gaspard cultivars. In contrary, these indices were reduced by increasing nitrogen in MV-17 cultivar. Results showed that competitive index (CI) had a significant difference with tolerance indices. By increasing nitrogen rate CI decreased from 2.5 to 0.5 in Azar2 cultivar. Findings of this experiment indicate that weed tolerance and competitive ability of wheat cultivars are different and can be used for IWM at sustainable agriculture.

کلیدواژه‌ها [English]

• Integrated Weed Management
• Sustainable agriculture
• Tolerance and competitive indices
• wheat cultivar

مراجع

1- باغستانی م.ع. و زند ا. 1383. ارزیابی قدرت رقابت برخی از ژنوتیپ های گندم زمستانه (Triticumaestivum) در مقابل علف های هرز با تاکید بر ناخنک (goldbachialaevigata) و یولاف وحشی (َAvenaludoviciana) در منطقه کرج. آفات و بیماری های گیاهی ، ج 72، ش 1، ص: 1-21.

2- دیهیم‌فرد ر. 1384. ارزیابی خصوصیات مورفوفیزیولوژی موثر بر افزایش عملکرد بعضی از ارقام گندم (TriticumaestivumL.)در رقابت با منداب (Eurea sativa). پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی ابوریحان.135 ص.

3- فربدنیا ع.، باغستانی م.ع.، زند ا. و نورمحمدی ق. 1388. ارزیابی قدرت رقابتی ارقام گندم (Triticumaestivum) در مقابل علف هرز خاکشیر (Descurainiasophia). مجله حفاظت گیاهان. ج. 23. ش. 2: 74-81.

4- زند ا. 1379. مطالعه خصوصیات اکوفیزیولوژیک ارقام گندم ایرانی از نظر مورفولوژی، رقابت درون ‘گونه ای و برون گونه ای. علوم و صنایع کشاورزی، ج 15، ش 2،ص: 30-22.

5- زند ا.، کوچکی ع.، رحیمیان مشهدی ح.، دیهیم فرد ر.، صوفی زاده س. و نصیری محلاتی م. 1382. مطالعه برخی خصوصیات اکوفیزیولوژیکی موثر در افزایش توانایی رقابت ارقام گندم (Triticumaestivum) ایرانی قدیم و جدید با علف هرز یولاف وحشی (Avenaludoviciana). مجله پژوهش های زراعی ایران. ج 1 ش. 2: 1-17.

6- شفق کلوانق ج.، زهتاب سلماسی س.، جوانشیر ع.، مقدم م. و دباغ محمدی نسب ع. 1388. تأثیر سطوح مختلف نیتروژن و تداخل علف های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان کلروفیل برگ در سویا. مجله دانش کشاورزی پایدار. ج. 1. ش. 1. ص 24-1.

7- محمددوست چمن آباد ح.ر. 1390. کنترل علف های هرز. انتشارات جهاد دانشگاهی،236 ص.

8- محمددوست چمن آباد ح.ر.، اصغری ع. و تولیکف ا.م. 1388. تأثیر تداخل علف هرز-گیاه زراعی بر ساختار کانوپی علف های هرز و عملکرد دانه جو بهاره تحت تأثیر کاربرد کودهای شیمیایی. مجله فن‌آوری تولیدات گیاهی. 9: 10-1.

9- Fernandez G.C.J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Pp. 257-270. Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and other Food Crops to Temperature and Water Stress. AVRDC, Shanhua, Taiwan.

10- Jordan N. 1993. Prospects for weed control through weed suppression. Ecol. Appli. 3:84-91.

11- Liebman M., Mohler C.L. and Staver C.P. 2004. Ecological management of agricultural weeds. Cambridge, 532 pp.

12- Major J., Steiner C., Ditommaso A., Falcao N.P.S. and Lehmann J. 2005. Weed competition and cover after three years of soil fertility management in the central Brazilian Amazon: compost, fertilizer, manure and charcoal applications. Weed Biology and Management, 5: 69-76.

13- Nemati M., Asghari A., Sofalian O., Rasoulzadeh A., and Mohammaddoust H.R. 2012.Effect of water stress on rapeseed cultivars using morpho-physiological traits and their relations with ISSR markers. Journal of Plant Physiology Bree., 2 (1): 55-66.

14- Rosielle A.I., and Hamblin J. 1981.Theoretical aspect of selection for yield in stress and non-stress environment. Crop Science, 21: 943-946.

15- Toler J.E., Murdock E.C., and Camberato J.J. 2004. Starter fertilizer effects on cotton development and weed interference. Journal of Cotton Science, 8: 33-41.

16- Tollenar M., Nissank S.P., Aguilera A., Weise S.F., and Swanton C.J. 1994.Effect of weed interference and soil nitrogen on four maize hybrids. Agronomy Journal, 86: 596-601.