شناسایی و بررسی بیماریزائی قارچهای عامل پوسیدگی ریشه وطوقه گندم در استان خراسان شمالی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه فنی و حرفه ای

2 دانشگاه فردوسی مشهد

3 فردوسی

چکیده

چکیده
در طی دو فصل زراعی سالهای 86- 1385و87- 1386 در بازدیدهائی که از مزراع گندم دراستان خراسان شمالی ( شمال شرقی ایران) مشاهده شد که تعداد قابل توجهی از بوته ها دچار پوسیدگی ریشه و طوقه می‌باشند. بمنظور مطالعه علت این بیماری از 100 مزرعه، با توجه به سطح زیر کشت، تعدادی نمونه که دارای علائم بیماری بودند در سه مرحله گیاهچه، پنجه زنی و ظهور سنبله تا سفت شدن دانه برداشت شد. ازبافتهای آلوده قارچ های Fusarium oxysporum ، F. solani، Bipolaris sorokiniana، Periconia circinata، Coniothyrium cerealis و. Phoma sp جدا، خالص سازی و شناسایی گردید. در اکثر موارد مجموعه ای از قارچهای ذکر شده از یک مزرعه و حتی از یک بوته جدا سازی شد، در حالیکه از هیچیک از نمونه ها Gaeumannomyces graminis var. tritici که بعنوان عامل اصلی پوسیدگی ریشه وطوقه گندم ( پاخوره گندم) در ایران شناخته می‌شود جداسازی نشد. آزمایش بیماریزایی قارچهای بدست آمده درقالب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه بروش اضافه کردن 5 درصد وزنی از گندمهای مایه‌زنی شده با قارچهای مذکور به خاک گلدانها روی گندم رقم چمران انجام شد. نتایج حاصله نشان دادکه قارچهای B. sorokiniana P. circinata، C. cerealis و Phoma sp قادر به ایجاد پوسیدگی در قسمت های طوقه و ریشه گندم با شدت های مختلف هستند. مقایسه میانگین اوزان تر و خشک ریشه و طوقه بوته‌های تلقیح شده بوسیله قارچهای ذکر شده به روش آزمون دانکن4 نیز نشان داد که تفاوت معنی داری در سطح 5 درصد بین آنها وجود دارد. بیشترین و کمترین کاهش وزن ریشه و طوقه 06/85 و58/20 درصد نسبت به تیمار شاهد تعیین گردید، که به ترتیب مربوط به بوته‌های تلقیح شده بوسیله قارچهایB. Sorokiniana وC. cereali بودند. دوقارچ Phoma sp و P. circinataبه ترتیب با59/84 و03/57 درصدکاهش نسبت به شاهد حالت حد واسطی را نشان دادند. نظر به پراکندگی نمونه برداریها، بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه گندم در اکثر مناطق استان خراسان شمالی پراکنده است. بنظر می‌رسد که مجموعه ای از قارچهای ذکر شده در ایجاد این بیماری دخالت داشته باشند، در بین آنهاB.sorokiniana نقش اصلی را به عهده دارد. این قارچ برای اولین بار از استان خراسان شمالی(وحتی خراسان بزرگ) بعنوان عامل پوسیدگی ریشه و طوقه گندم گزارش می‌شود. سه قارچ P.circinata, C. cerealis وPhoma sp نیز برای اولین بار بعنوان عامل بیماری ذکر شده از ایران گزارش می شوند.

واژه های کلیدی :خراسان شمالی، پوسیدگی ریشه وطوقه، گندم ,Bipolaris sorokiniana, Phoma sp , Coniothyrium cerealis,Periconia circinata

عنوان مقاله [English]

Identification and Pathogencity of Fungi involved in Root and Crown Rot of Wheat in North Khorasan Province(Northeast of Iran)

نویسندگان [English]

  • Omid ali Amarloo 1
  • Hamid Rouhani 2
  • esmat mahdikhani moghadam 3
1 Department of Plant Production Engineering,Faculty of Agriculture,Technical and Vocational University (TVU),Khorasan Razavi,Iran
2 Ferdouwsi university of mashhad
3
چکیده [English]

Abstract
The root and foot rot of wheat is one of the important disease of wheat over the world. The root and foot rot of wheat observed more frequently in the resent years at Khorasan province (northeast of Iran). For investigation the causal agents, several samples were collected from wheat fields of North Khorasan in 2007 and 2008. Culture of diseased parts of plants on PDA resulted. Fusarium oxysporum, F.solani, Bipolaris sorokiniana,Phoma sp. Coniothyrium cerealis, Trichoderma virens (Gliocladium virens), and Periconia circinata. Their pathogenesity were tested (except T. virens) on wheat (chamran variety) in greenhouse experiments using completely randomized design. The results showed that B. sorokiniana, P. circinata, C. cerealis, and Phoma sp. are pathogenic on wheat and decreases the fresh and dry weight of roots and lower parts of stalk (P= %5). Among them B. sorokiniana determined as the principle agent of disease. It was highly pathogenic in both: with and without water stress conditions. The Fusarium species were not pathogenic and did not induce the diseases symptoms. The Gaeumannomyces graminis var. tritici and F. graminearum which are generally considered as important causal agents of root and foot rot of wheat in many regions were not isolated from diseased samples. The results indicated that B. sorokiniana is the major and principle causes of common root rot of wheat in North Khorasan and probably in other parts of Big Khorasan. This is the first report for this pathogen in the region. Other pathogenic fungi included C.cerealis, P. circinata, and Phoma sp. were also reported for first time as the causal agents of wheat root rot from Iran. They may play an auxiliary or a complex role in root rot of wheat.

Keywords: Common root rot, wheat, Bipolaris sorokiniana, Coniothyrium cerealis, Periconia circinata, Phoma sp., Khorasan

CAPTCHA Image